پشم گوسفند از پرکاربردترین الیاف و متریالی است که در صنایع مختلف به دلیل ویژگی های خاصی که دارد، استفاده می‌شود. از گذشته تا به امروز از پشم این دام برای مصارف مختلفی خصوصاً پوشاک و صنایع دستی بسیار استفاده می‌شده است و امروزه نیز بواسطه پیشرفت فناوری و تکنولوژی، استفاده از آن در صنایع مختلف دیگر گسترده‌تر شده است.
جنس اصلی پشم این حیوان از پرونئین های مختلف خصوصاً کراتین است. کراتین نوعی پروتئین است که نه تنها در پشم بلکه در ناخن ها و شاخ ها و لایه بیرونی پوست دام هم وجود دارد. همانطور که می‌دانید گوسفندان دارای نژادهای مختلفی هستند که به دسته های مختلفی از جمله شیری، پوستی، پشمی و گوشتی نیز تقسیم می‌شدند. نژاد ماکویی، گوسفندان نژاد بلوچی، گوسفندان نژاد مغانی و … از انواع گوسفندان پشمی نژاد ایرانی هستند.
البته پشم نژادهای مذکور نیز با اینکه در یک دسته قرار می‌گیرد با یکدیگر متفاوت هستند. گوسفندان از نظر پشم به پشم ظریف، متوسط، بلند، پشم آمیخته و پشم قالی که هر کدام ویژگی و کاربرد منحصر به فرد دارند، تقسیم بندی می‌شوند.
موارد استفاده از پشم گوسفند
گوسفندان از گذشته تا به امروز از پرمصرف‌ترین و پرکاربردترین دام ها در میان انسان ها محسوب می‌شوند. به طوری که گوشت، پوست، پشم و شیر این حیوان قابل استفاده برای مصارف مختلف می‌باشد. بسیاری از خصوصیات قابل استفاده از گوسفندان، امروزه بواسطه پیشرفت علم و تکنولوژی شناسایی شده‌اند در صورتی که در گذشته چادرنشینان و روستاییان بدون داشتن دانش از این خواص استفاده های فراوان می کردند.
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی پشم گوسفند باعث شده است که در صنعت نساجی و پوشاک، قالی بافی(مخصوصا قالی های دستی) و پارچه بافی بسیار کاربرد داشته باشد. از جمله این ویژگی ها میتوان به ضد باکتری و ضد میکروبی بودن پشم این دام اشاره کرد. بخاطر همین خصوصیت پشم گوسفند یکی از اصلی‌ترین الیاف استفاده در لباس کارهایی است که افراد بخاطر شرایط کاری نمیتوانند لباس هایشان را بشویند.
برای مثال در صنعت داروسازی، لباس کارکنان باید ضد باکتری و ضد میکروبی باشد. همچنین در ساخت وسایلی که امکان شست و شوی آنها وجود ندارد، پشم این دام بسیار کاربرد دارد. این خصوصیات کاملاً در مقابل با الیاف مصنوعی است که پس از یکبار استفاده بوی تازگی نمی دهند.
انواع پشم گوسفند
همان طور که پیشتر ذکر کردیم، پشم گوسفند دارای انواع مختلفی می‌باشد که هرکدام با توجه به ویژگی که دارند دارای کاربردهای متنوعی می‌باشند. انواع پشم این حیوان به شرح زیر هستند:
- پشم ظریف: به طور کلی پشم این گوسفندان حدود چهار کیلوگرم و ضخامت آن بین 17 تا 24 میکرون است. از ویژگی های اصلی پشم ظریف این می‌باشد که پس از هر بار شستشو وزن آن 40 درصد کاهش می‌یابد. با این حال برای مصارفی که نیاز است ضخامت کار کم باشد همچون تولید پارچه های ظریف، کشباف و ساخت نمد بسیار کاربرد دارد.
- پشم متوسط: این دسته از پشم ها روشن تر و ضخامت بیشتری نسبت به پشم ظریف دارند. از این نوع پشم در تولید کامو و پتو بسیار استفاده می‌شود. همچنین در صنایعی که لازم است دما تا یک حد مشخصی در یک محوطه خاصی نگه داشته شود، کاربرد دارد.
- پشم بلند: قطر و ضخامت این دسته از پشم ها بین 6 تا 9 اینچ بوده و از آن برای تولید پتو و پارچه های پشمی برای تولید انواع پالتو استفاده می‌شود. همچنین پشم بلند به دو دسته درخشان و نیمه درخشان تقسیم شده که درخشان ها بیشتر جنبه تزیئنی دارند.
- پشم ضخیم: همانطور که از نامشان مشخص است ضخامت آنها نسبت به موارد قبلی بیشتر بوده و قطری حدود 30 تا 50 میکرون دارند. بر همین اساس از آنها بسیار در قالی بافی و تولید کفش های پشمی استفاده می‌شود.
کاربرد های پشم گوسفندی در صنعت
گوسفندان پشمی به گوسفندانی گفته می شود که پشم هایشان انبوه و گسترده بوده و جنس این پشم ها از نوع مرغوب و با کیفیت است. این نوع پشم ها به دلیل کیفیت بالایی که دارند در صنایعی که نیازمند موادی جهت عایق بندی، چه دمایی و چه صدایی هستند، بسیار استفاده می شود. چراکه پشم ها بخاطر ساختاری که دارند، جریان هوا را در لا به لای تارهای خود مبحوس می کنند.
بخاطر همین ویژگی بسیاری از سالن های عروسی و استودیوها جهت عایق بندی صدایی از این پشم ها استفاده می‌کنند. همچنین از پشم گوسفند برای تولید لباس های زمستانی و تابستانی به منظور گرم شدن و خنک شدن بدن انسان استفاده می شود. در واقع در زمستان با حفظ دمای بدن سبب گرم شدن و در تابستان رطوبت بدن را بیشتر دفع کرده و سبب خنک شدن افراد می شود.
یکی از الیاف اصلی در پوشش لباس افرادی که در شرایط بسیار گرم و بسیار سرد کارخانه ها و دیگر محیط ها کار می‌کنند، پشم گوسفند است. برای مثال در لباس آتش نشان ها از پشم های ضخیم به منظور خنک شدن در شرایط دمایی بالا استفاده می شود.
