تجهیزات دامداری و لوازم مخصوص به آن از جمله ابزار ها و وسایلی می‌باشد که بدون استفاده از آنها، نگهداری، مراقبت و حفظ سلامتی دام های زنده دشوار است. باتوجه به شرایط محیطی که در دامداری ها حاکم است، اغلب مجتمع ها و ساختمان های آن در بیرون از شهرها و در نقاط دور افتاده ساخته می‌شوند. درنتیجه لازم است که تمام وسایل و تجهیزات مورد نیاز در دسترس باشند تا در صورت نیاز بتوان از آن ها استفاده نمود.
تجهیزات و لوازم موجود در این مراکز بسیار متنوع است. اما به طور کلی می‌توان آنها را به دو دسته تقسیم کرد. دسته اول وسایل و دستگاه هایی هستند که برای تغذیه و شیر دوشی از آن ها استفاده می شوند و دسته دوم وسایل و تجهیزات اولیه دامپزشکی می باشند. از جمله مهمترین این تجهیزات به شرح زیر می‌باشد:
سیستم بچینگ خوراک دام:
این سیستم از اساسی ترین وسایل دامداری می‌باشد. چراکه مواد خوراکی تهیه شده برای دام زنده را درون آن ریخته و این دستگاه میزان مواد را در نسبت های مشخص با هم مخلوط می‌نماید.
وان آبشخور دام:
برای حمام دادن دام ها بکار گرفته می‌شود. همچننی گاهی به دلیل وجود بیماری و یا کنه زدایی، دام ها را در وان و به وسیله مواد شیمیایی مخصوصی حمام می‌کنند.
آخور سبد دار مخصوص بز و گاو و گوساله:
کاربرد این دستگاه برای حیوان های سنگین وزن و سبک وزن متفاوت است. اندازه و ابعاد این سبدها به نوع دامی موردنظر بستگی دارد.
هیدروسیکلون:
وسیله‌ایست برای پاک کردن آب آشامیدنی دام ها از مواد زائد مانند ماسه و شن و سنگ ریزه.
سایر تجهیزات دامداری
دستگاه میکس کننده خوراک دام ها:
این دستگاه عمل میکس کردن و مخلوط کردن خوراک دام را انجام می‌دهد.
دستگاه کاه و جو خوری مکانیکی:
از این نوع تجهیزات دامداری تنها زمانی استفاده می‌شود که تغذیه دام با کاه و جو باشد. در این حالت دستگاه به صورت اتوماتیک خوراک را آماده می‌کند.
سیستم توزین دام ها:
سیستمیست نسبتا پیچیده که شامل چندین دستگاه از جمله میکسر و بچینگ است. این سیستم کنترل مواد خوراکی مخلوط شده برای دام را به صورت اتوماتیک بر عهده دارد.
دستگاه یونجه خوری دستی:
از جمله ساده‌ترین لوازم دامداری است که به کمک دست یونجه را برای تغذیه دام در آن خواهند ریخت.
سیستم علوفه خوری برای گوسفندان:
این سیستم تنها برای تغذیه گوسفندان استفاده می‌شود.
دستگاه پشم چینی گوسفندان:
این دستگاه کاملا اتومات است که در سال تقریبا یک یا دو مرحله از آن برای کار پشم چینی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دماسنج در دامداری:
متعادل نگه داشتن دمای محیط برای نگهداری دام های زنده بسیار مهم است. زیرا دمای مناسب این محیط ها در فصل های سرد با فصل های گرم کاملا متفاوت می‌باشد. بهترین راه اندازه گیری و کنترل دما استفاده از دماسنج های مخصوص است.
دستگاه رطوبت سنج علوفه:
علوفه بسیار خشک، دارای نم و یا رطوبت بالا تغذیه‌ی مناسبی برای دام ها نخواهد بود. زیرا خوراک بی‌کیفیت بر سلامت و میزان شیردهی دام اثر منفی می‌گذارد. بوسیله دستگاه رطوبت سنج، رطوبت علوفه مصرفی به طور مرتب کنترل می‌شود.
دستگاه شاخ سوز:
این دستگاه همانطور که از نامش نیز پیداست برای سوزاندن و از بین بردن شاخ دام های شاخدار استفاده می‌شود. این فرایند برای جلوگیری از آسیب رساندن به سایر دام ها انجام می‌گیرد.
لوازم دامداری برای نگهداری دام های شیرده
تجهیزات و لوازمی که برای دام های شیرده در دامداری ها استفاده می‌شود نسبت به سایر مراکز کمی ویژه‌تر است. برخی از این دستگاه ها به شرح زیر می‌باشد:
دستگاه شیردوشی گاو:
دستگاه شیردوشی دارای چندین لوله و مکنده می‌باشد که هم زمان می‌تواند فرایند شیردوشی چندین دام را انجام دهد.
لاینر کوتاه و بلند و پولساتور:
این دستگاه از مهم ترین تجهیزات این مراکز است و از دام مراقبت می‌کند. لاینر به طور مستقیم با بدن حیوان در ارتباط بوده و باید در انتخاب آن دقت زیادی بکار گرفت. زیرا کیفیت آن بر روی میزان شیردهی دام ها تاثیر مستقیمی خواهد داشت.
آبخور و آخور:
آبخور و آخور برای تغذیه دام ها باید در عرض، طول و ارتفاع مناسبی نصب شود تا دام احساس تنگی و محدودیت فضا نکند. علاوه بر آن ارتفاع آن باید استاندارد و در حدود 15 سانتی متر باشد.
شیر سرد کن:
این دستگاه درواقع یک تانکر بزرگ است که در سایزها و وزن های مختلفی وجود دارد.شیر دام پس بعد از دوشیدن و تا هنگامی که قرار است به بازار فروش و کارخانه ها منتقل شود باید در این دستگاه نگهداری شود تا از فاسد شدن آن جلوگیری کند.
اهمیت وسایل پزشکی در میان تجهیزات و لوازم دامداری
وسایل پزشکی جزء تجهیزات و لوازم جیاتی دامداری محسوب می‌شود. چراکه در صورت بروز هرگونه مشکل برای دام های زنده، تا زمان رسیدن افراد متخصص به دامداری، از این وسایل به منظور نجات جان حیوان استفاده می‌شود. از لوازم اولیه دامپزشکی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- انواع نخ های بخیه نایلون، سیلک و کات کرومیک
- پنس های خون گیر، روده گیر، شان گیر، دندان موشی، انواع سوزن های جراحی و قیچی های دو سر تیز و یک سر تیز
- لوله های شیشه‌ای برای خون گیری
- تیغ جراحی و وسایل مامایی نظیر: جک جنین کش، جک مامایی، قلاب کشویی و طناب مامایی
- انواع سند گاوی و گوسفندی در سایزهای گوناگون، سندهای ادراری دام بزرگ و کوچک
- وسایل و ابزارهای درمان پستان دام نظیر: سند تیغه مخفی و سند باز کننده سر تیت
- انواع دهان باز کن های چوبی و فلزی برای دام های سبک و سنگین
