زایمان گاو و گوسفند از جمله مسائل بسیار مهمی است که در دامداری ها و دامپروری ها باید به آن بسیار توجه شود. درواقع هدف قرار دادن این دو حیوان از بین سایر دام ها این است تقاضای بازار نسبت به گاو و گوسفند نسبت به سایر دام ها بسیار است. همچنین نحوه صحیح زایمان آنها تاثیر بسیار زیادی بر سلامت خود حیوان و حفظ و ازدیاد گله دارد. عدم توجه به این موضوع باعث می‌شود تا دامی که زایمان کرده و یا در آستانه زایمان است، دچار مشکلاتی شود که در آینده برای شخص دامدار قابل جبران نخواهد بود.
فرایند زایمان گاو و گوسفند
زمان زایمان گاو و گوسفند مانند زایمان انسان دارای یک مدت مشخص است. برای مشخص کردن زمان تقریبی تنها باید زمان جفتگیری دام را بدانید. این کار سبب می‌گردد تا دامدار بتواند شرایط لازم برای زایمان را فراهم نماید. این دام ها اغلب به صورت درازکش زایمان خواهند می‌کنند. فرایند زایمان آنها نیز بدین شرح است که ابتدا با انقباضات رحمی و زور زدن های حیوان آغاز می‌گردد. درست یک مرحله قبل از خارج شدن گوساله یا بره از بدن مادر کیسه آب آمنیون پاره شده و آب زیادی از دام خارج خواهد شد. پس از آن دست ها و پوزه بره یا گوساله قابل مشاهده است.
برای آنکه به فرایند زایمان کردن سرعت بخشید، می‌توان دست های بره یا گوساله را گرفت و آن ها را به طرف خارج کشید. پس از به دنیا آمدن دام، بهتر است سریعا آغوز گاو یا گوسفند را دوشیده و آن را به دام های تازه متولد شده خواراند. چراکه آغوز سرشار از مواد مغذی و مقوی است که تاثیر زیادی بر رشد و ایمن شدن دام متولد در برابر بیماری ها می‌گذارد.
بهترین روش زایمان کردن برای گاو یا گوسفند به صورت طبیعی است. اما در برخی موارد حیوان بخاطر دلایلی قادر به زایمان طبیعی نیست. در این حالت برای حفظ جان دام و جنین باید از روش های دیگر برای زایمان استفاده کرد.
انواع روش و شرایط زایمان گاو و گوسفند
زایمان طبیعی، تنها حالت زایمان معمول و نرمان گاو و گوسفند است. اما گاهی به خاطر دلایلی مانند ضعف انقباضات رحمی و یا از بین رفتن گوساله یا بره در رحم باید ازسایر روش های زایمان استفاده کرد. در حالت ضعف انقباضات رحم، به دام مادر سریعا هورمون اکسی‌توسین تزریق می‌کنند. این هورمون باعث تسهیل در فرایند انقباض رحم می‌شود و در نتیجه زایمان انجام بگیرد.
همچنین اگر بره یا گوساله در رحم دام مرده باشد از روش قطعه قطعه کردن یا امبریوتوم استفاده می‌نمایند. در غیر این صورت جنین در رحم دام متورم شده و ممکن است جان مادر به خطر بیافتد. اگردام موردنظر نتواند در حالت عادی زایمان طبیعی داشته باشد باید از روش سزارین استفاده کرد. در هنگام سزارین باید شرایط محیط شرایطی کاملا بهداشتی و بدونه هیچ آلودگی باشد. در غیر این صورت مادر و دام تازه متولد شده دچار بیماری های ویروس های موجود در محیط آلوده می‌شوند.
عمل سزارین
زایمان گاو و گوسفند به روش سزارین به عوامل گوناگونی وابسته است. برای مثال درصورتی که دام مادر دچار دیر زایی گردد و یا لگن آن تنگ و باریک باشد باید فورا شرایط عمل سزارین را برای حیوان فراهم نمود. همچنین درشت بودن جنین، مدفوع کردن جنین در رحم مادر، چاق بودن دام مادر، چند قلو بودن جنین، جوان بودن مادر و درست قرار نگرفتن جنین در رحم مادر از دیگر شرایطی هستند که باید از سزارین استفاده کرد.
فرایند سزارین کردن گاو و گوسفند تا حد زیادی همانند انسان است، با این تفاوت که برش شکمی به طرف چپ بدن خواهد بود. برای انجام این پروسه حتما باید از یک متخصص دامپزشک کمک بگیرید تا مراحل کار به طور دقیق، بی‌نقص و تخصصی صورت گیرد. دام در هنگام زایمان به شدت نا آرام خواهد شد. برای این مسئله باید با احتیاط کامل با او نزدیکشده سپس او را بی‌حس کرد.
دقت داشته باشید محیط سزارین زایمان گاو و گوسفند باید کاملا بهداشتی و مناسب این فرایند باشد. در مرحله بعدی باید برش شکمی با نهایت دقت در قسمت چپ شکم گوسفند یا گاو زده شود. پس از آن باید فورا جنین از بدن مادر خارج شده و جای برش را با بتادین ضدعفونی کرد و بلافاصله جای زخم را بخیه زد. برای این منظور ابتدا رحم و سپس عضلات خارجی شکم را باید بخیه زد. برای بخیه زدن رحم دام باید از تکنیک لایه اول لمبرت- لایه دوم کوشینگ استفاده نمود. سپس صفاق را به عضله مستقیم و عرضی به صورت بخیه ساده بخیه زد.
در مرحله بعدی عضله مورب داخلی را به عضله مورب خارجی بخیه زده می‌شود در آخر پوست باید با تشکی افقی بخیه زده شود. سپس باید با آنتی بیوتیک بدن دام را در برابر انواع عفونت و بیماری ها ایمن کرد.
