سن گوسفند زنده از جمله فاکتورهای بسیار مهمی است که در هنگام خرید و فروش این حیوان به آن توجه می‌شود. چراکه سن فند گوسیکی از پارامترهایی می‌باشد که در قیمت نهایی آن تاثیر گذار است. از جمله روش هایی که می‌توان سن گوسفند زنده را تشخیص داد، بررسی شیارهای موجود روی شاخ گوسفند و شمارش آنها است. همچنین بررسی دندان های گوسفند از نظر شکل، تعداد و زمان شکل گیری از دیگر ترفندهای تشخیص سن آن است.
البته باتوجه به آنکه همه‌ی گوسفندان شاخ ندارند و یا شاخشان در نیامده است، روش اول نسبت به روش دوم کاربرد کمتری دارد. درصورتی که روشِ بررسی دندادن ها از جمله روش های بسیار پرکاربرد و بهتر و برای تعیین سن این دام است.
تعیین سن گوسفند با استفاده از دندان
دندادن های گوسفند در هر سنی دارای معیارها و مشخصه های خاصی است. به همین جهت تعیین سن آن با استفاده از این روش نسبت به روش شمارش شیارهای شاخ، نتایج صحیح‌تری حاصل خواهد داشت. در رابطه با تعیین سن گوسفند با استفاده از بررسی دندان ها، تقسیم بندی هایی صورت گرفته و معیارهایی به شرح زیر ارائه شده است:
- 1 هفتگی تا 2 ماهگی: تمامی دندان های شیری شکل می‌گیرد.
- 2 تا 24 ماهگی: دندان ها به تدریج بالغ شده و دندان آسیای ششم در دهان رویش می‌یابد.
- 24 (2 سالگی) تا 30 ماهگی: دندان های میانی اول در دهان ظاهر گشته که پس از گذشت 3 ماه با یکدیگر هم سطح خواهند شد.
- 34 ماهگی: دندان های آسیا جایگزین می‌شوند.
- 36 ماهگی (3 سالگی): دندان های میانی دوم نیز شروع به رویش می‌کنند. البته ممکن است ظاهر شدن این دندان ها را از سن 30 ماهگی مشاهده کنید.
- 36 تا 42 ماهگی: در این مدت زمان، گوشه ها شروع به رشد کرده و در آخر ظاهر می‌شوند. البته لازم به ذکر است که گاهی رویش این دندان ها با تأخیر همراه است و در سنین بالاتر اتفاق می افتد. نمود دندان های گوشه بالغ، مرحله پایانی رشد دندان های گوسفند است و بعد از آن دهان تخت می‌گردد.
- 42 تا 48 ماهگی (4 سالگی): در این بازه از سن گوسفند، دهان کاملاً تخت شده و از این به بعد سایش دندان ها شروع می‌شود. سایش ها تا سن ده سالگی ادامه یافته و در هر برهه زمانی، علائم ویژهای دارد.
ادامه بررسی دندان های گوسفند در سنین مختلف
- 5 سالگی: دندان های پیش، سایش قابل ملاحظه‌ای را تجربه می‌نمایند. البته جدار فوقانی دندان های گوشه نیز دچار این سایش می‌شوند.
- 6 سالگی: سایش دندان های پیش سرعت یافته به گونه‌ای که پس از گذشت یکسال و در سن 7 سالگی، این دندان ها با هم هم تراز می‌شوند.
- 8 سالگی: سایش متداول دندان ها باعث شده که در این سن دندان های میانی اول هم تراز شوند. علاوه بر آن سطح دندان های پیش تحت تاثیر سایش، شکل گرد به خود می گیرند.
- 9 سالگی: در پی سایش مداوم، علاوه بر دندان های پیش و میانی اول، دندان های میانی دوم نیز در این سن هم تراز می‌گردند. همچنین در این سن سطح دندان های میانی اول مقعر شده و قوس دندانی مستقیم شده است.
- 10 سالگی: حداکثر سایش به دندان های گوشه‌ای گوسفند در این سن می‌رسد و دیگر این دندان ها با یکدیگر هم تراز شده‌اند. همچنین سطح آزاد همه دندان ها مربعی شکل می‌شود که گوشه ها از این قاعده مستثنی هستند.
- 11 تا 15 سالگی: برخلاف سنین گذشته که یا دندان ها ظاهر می‌شدند و یا اینکه در اثر سایش با یکدیگر هم تراز می‌شدند، در این سن دندان ها از هم جدا می‌گردند. این فاصله به مرور زیاد و زیادتر شده به نحوی که در سن 15 سالگی به حداکثر خود می رسد. در سن 15 سالگی فاصله بین دندانی به اندازه ای زیاد می شود که دندان های پیش و میانی به عقب کشیده شده و فقط دندان های نیش قابل مشاهده خواهند بود.
تعداد دندان در سنین گوسفند
باتوجه به مطالبی که در بالا ذکر کردیم به این نکته پی بردیم تا یک سن مشخصی از گوسفند، دندان های ویژهای ظاهر و رشد خواهند کرد. تعداد دندادن در هر سن به ظرح زیر می‌باشد:
- بره در هنگام تولد دندان ندارد.
- 1 الی 2 ماهگی، بره متولد شده 8 دندان شیری دارد.
- از 1 تا 1.5 سالگی به گوسفند، دو دندانه می گویند. چراکه دارای 6 دندان شیری به همراه 2 دندان ثنای بالغ است.
- 1.5 الی 2 سالگی به این دام، چهار دندانه است. یعنی علاوه بر 4 دندان شیری، 2 دندان ثنای مرکزی و 2 دندان ثنای میانی بالغ نیز دارد.
- 2 تا 4 سالگی، گوسفند شش دندان ثنای بالغ با دو دندان شیری دارد. به همین دلیل به آن شش دندانه گفته می‌شود.
- از این زمان تا 6 سالگی، تمامی دندان های ثنای مرکزی می‌افتد. به همین دلیل به آن شکسته دندان می‌گویند. روند افتادن دندان ها همچنان ادامه داشته تا اینکه دندان های میانی در سن 8 سالگی و گوشه ها در سن 9 سالگی می‌افتند.
